Τα βαρέα μέταλλα είναι μεταλλικά στοιχεία που ενοχοποιούνται για τοξική και επιβλαβή δράση στον οργανισμό, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα υγείας.
Όμως, ορισμένα βαρέα μέταλλα, όπως ο ψευδάργυρος και ο χαλκός, είναι απαραίτητα για την καλή λειτουργία του οργανισμού, αν η ποσότητά τους δεν υπερβαίνει την συνιστώμενη ποσότητα.
Ωστόσο, κάποια βαρέα μέταλλα, όπως ο μόλυβδος, ο υδράργυρος, το κάδμιο και το αρσενικό παρουσιάζουν μεγάλη τοξικότητα στον οργανισμό και αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων προβλημάτων υγείας.
Ας τα δούμε πιο αναλυτικά:
Μόλυβδος
Αν και τα τελευταία χρόνια η διατροφική πρόσληψη μολύβδου έχει μειωθεί σημαντικά, ο μόλυβδος μπορεί ακόμα να βρεθεί σε:
- Τρόφιμα που καλλιεργούνται σε μολυσμένο έδαφος
- Τρόφιμα που αποθηκεύονται σε δοχεία με μόλυβδο
- Μολυσμένο νερό, που διακινείται μέσω μολύβδινων σωληνώσεων
Οι επιπτώσεις της έκθεσης σε μόλυβδο στην υγεία συνήθως περιλαμβάνουν:
- Διαταραχές στο κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως διανοητική καθυστέρηση και μαθησιακές δυσκολίες,
- Βλάβες στους νεφρούς, το ήπαρ και σε άλλα ζωτικά όργανα,
- Αναπτυξιακή καθυστέρηση στα παιδιά
Για να μειώσετε την έκθεση σε μόλυβδο μέσω της διατροφής:
- Προτιμήστε βιολογικά τρόφιμα και ελέγξτε την προέλευσή τους.
- Πλύνετε καλά τα φρούτα και τα λαχανικά πριν τα καταναλώσετε.
- Χρησιμοποιήστε σκεύη μαγειρικής χωρίς μόλυβδο.
Υδράργυρος
Ο υδράργυρος είναι ένα τοξικό βαρύ μέταλλο που μπορεί να βρεθεί στη διατροφή, κυρίως μέσω της κατανάλωσης ορισμένων ειδών ψαριών και θαλασσινών, όπως:
- Ξιφίας
- Σκουμπρί
- Καρχαρίας
- Τόνος
- Ψάρια και θαλασσινά από μολυσμένα νερά.
Η έκθεση σε υδράργυρο μπορεί να έχει διάφορες επιπτώσεις στην υγεία, όπως:
- Νεφρικές και ηπατικές βλάβες,
- Βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα (προβλήματα στη μνήμη, τη συγκέντρωση και τον συντονισμό κινήσεων),
- Καθυστερημένη πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, μαθησιακές και αναπτυξιακές διαταραχές,
- Αυξημένο κίνδυνο καρκίνου,
- Διαταραγμένη ανάπτυξη του εγκεφάλου στα έμβρυα.
Για να μειώσετε την έκθεση στον υδράργυρο μέσω της διατροφής:
- Περιορίστε την κατανάλωση των μεγάλων ψαριών που αναφέραμε παραπάνω και προτιμήστε ψάρια με χαμηλότερα επίπεδα υδραργύρου, όπως οι σαρδέλες και ο γαύρος.
- Επιλέξτε ψάρια από καθαρές, μη μολυσμένες περιοχές.
- Αποφύγετε την έκθεση σε πηγές υδραργύρου κατά την εγκυμοσύνη, τον θηλασμό και την παιδική ηλικία.
Κάδμιο
Το κάδμιο είναι ένα άλλο τοξικό βαρύ μέταλλο που, αν και η διατροφική έκθεση σε αυτό είναι γενικά χαμηλή, η μακροχρόνια συσσώρευσή του μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.
Το κάδμιο μπορεί να βρίσκεται σε:
- Δημητριακά, πατάτες, πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι και μαρούλι), ξηρούς καρπούς και σπόρους που καλλιεργούνται σε μολυσμένα εδάφη,
- Καπνιστά προϊόντα και επεξεργασμένα τρόφιμα,
- Κρέας και εντόσθια, όπως το συκώτι και τα νεφρά ζώων,
- Οστρακοειδή
Η μακροχρόνια έκθεση σε κάδμιο μπορεί να προκαλέσει:
- Νεφρικές βλάβες,
- Απώλεια οστικής μάζας, αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων,
- Αυξημένο κίνδυνο διαφόρων μορφών καρκίνου (κυρίως του πνεύμονα),
- Αναπνευστικά προβλήματα σε περίπτωση εισπνοής καδμίου.
Για να μειώσετε την έκθεση στο κάδμιο μέσω της διατροφής:
- Επιλέξτε βιολογικά προϊόντα.
- Πλύνετε καλά τα λαχανικά πριν τα καταναλώσετε.
- Περιορίστε την κατανάλωση εντόσθιων, όπως το συκώτι και τα νεφρά.
- Προτιμήστε θαλασσινά από περιοχές με χαμηλή ρύπανση.
Αρσενικό
Το αρσενικό (As) είναι ένα βαρύ μέταλλο που συνήθως βρίσκεται:
- Στο ρύζι και τα προϊόντα του,
- Σε θαλασσινά, οστρακοειδή και φύκια,
- Στο πόσιμο νερό, σε περιοχές με μόλυνση του εδάφους,
- Σε λαχανικά που καλλιεργούνται σε μολυσμένα με αρσενικό εδάφη.
Η μακροχρόνια έκθεση σε αρσενικό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας, όπως:
- Καρκίνο του δέρματος, των πνευμόνων, της ουροδόχου κύστεως, του ήπατος και των νεφρών,
- Δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος,
- Καρδιαγγειακές παθήσεις,
- Νεφρική βλάβη,
- Αναπαραγωγικές κα αναπτυξιακές διαταραχές.
Για να μειώσετε την έκθεση σε αρσενικό:
- Καταναλώστε ποικιλία τροφίμων, αντικαθιστώντας το ρύζι και με άλλα τρόφιμα.
- Επιλέξτε πόσιμο νερό που έχει ελεγχθεί για αρσενικό.
- Προετοιμάστε σωστά το ρύζι: Ξεπλύνετέ το καλά πριν το μαγείρεμα, χρησιμοποιήστε μεγάλη ποσότητα νερού κατά το βράσιμο και σουρώστε το καλά πριν το σερβίρετε.
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι αν και τα βαρέα μέταλλα βρίσκονται σε πλήθος τροφίμων, η ποσότητα και η συχνότητα που τα καταναλώνουμε καθημερινά, συνήθως δεν υπερβαίνει τα όρια ασφαλούς πρόσληψης βαρέων μετάλλων.
