Η κατανάλωση μιας τροφής μπορεί να προκαλέσει αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος και να εμφανίσει ενοχλητικά συμπτώματα στο γαστρεντερικό σύστημα. Συνήθως, σε τέτοιες περιπτώσεις, βγάζουμε βιαστικά το συμπέρασμα ότι αυτή η αντίδραση οφείλεται σε δυσανεξία στη συγκεκριμένη τροφή. Όμως, μπορεί να πρόκειται για τροφική ευαισθησία ή αλλεργία.
Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα σε τροφική αλλεργία, δυσανεξία ή διατροφική ευαισθησία;
Τροφική αλλεργία
Στην τροφική αλλεργία, συγκεκριμένες ουσίες που βρίσκονται στα τρόφιμα αναγνωρίζονται λανθασμένα από τον οργανισμό ως απειλή. Αυτό προκαλεί αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο παράγει αντισώματα που δρουν κυρίως στο αναπνευστικό, το γαστρεντερικό σύστημα και το δέρμα.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μέσα σε λίγα λεπτά ή μερικές ώρες μετά την κατανάλωση του τροφίμου και αφορούν:
- Δερματικούς ερεθισμούς (εξανθήματα, φαγούρα, κόκκινο ή πρησμένο δέρμα ή και μάτια),
- Γαστρεντερικές διαταραχές (κοιλιακό άλγος, διάρροια, έμετο, οίδημα χειλιών ή γλώσσας),
- Αναπνευστικά συμπτώματα (ρινίτιδα, φτέρνισμα, οίδημα στον λάρυγγα, βήχα),
- Αναφυλαξία (οίδημα, βήχα, δυσκολία στην αναπνοή, ζάλη και λιποθυμία). Πρόκειται για μια πολύ επικίνδυνη αντίδραση που χρήζει ιατρικής αντιμετώπισης.
Οι πιο συνηθισμένες τροφές που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις είναι:
- Ψάρια, θαλασσινά, οστρακοειδή,
- Ξηροί καρποί,
- Σόγια,
- Αυγά,
- Γάλα,
- Σιτάρι.
Για την πρόληψη της τροφικής αλλεργίας, είναι σημαντικό να αποφεύγονται ακόμα και σε πολύ μικρές ποσότητες οι επίφοβες τροφές που την προκαλούν. Η τροφική αλλεργία αντιμετωπίζεται με χορήγηση επινεφρίνης ή κορτιζόνης, αλλά αν πρόκειται για ήπια αλλεργία, συνήθως χορηγούνται αντιισταμινικά φάρμακα.
Τροφική δυσανεξία
Η τροφική δυσανεξία είναι μια αντίδραση του πεπτικού συστήματος που συνήθως οφείλεται σε δυσκολία του πεπτικού συστήματος να διασπάσει και να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά ορισμένων τροφίμων.
Οι πιο γνωστές δυσανεξίες είναι:
- Δυσανεξία στη λακτόζη: Οφείλεται σε έλλειψη του ενζύμου λακτάση, που διασπά τη λακτόζη που βρίσκεται στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
- Δυσανεξία στη γλουτένη: Πρόκειται για μια αυτοάνοση, κληρονομική πάθηση του εντέρου, στην οποία η κατανάλωση γλουτένης προκαλεί σταδιακά φλεγμονή στον βλεννογόνο του εντέρου. Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε δημητριακά, όπως το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη.
- Δυσανεξία στα πρόσθετα τροφίμων: Τα πρόσθετα τροφίμων χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν τη γεύση, να βελτιώσουν την εμφάνιση και να αυξήσουν τη διάρκεια ζωής των τροφίμων. Ως πρόσθετα τροφίμων χρησιμοποιούνται συνήθως τα θειώδη άλατα, τα νιτρικά άλατα, το όξινο γλουταμινικό νάτριο (MSG).
Όσον αφορά τα συμπτώματα της τροφικής δυσανεξίας, αυτά δεν εμφανίζονται άμεσα, όπως συμβαίνει με την τροφική αλλεργία, και η έντασή τους επηρεάζεται και από την ποσότητα της τροφής που καταναλώνεται. Δηλαδή, όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα του επίφοβου τροφίμου, τόσο πιο έντονα μπορεί να είναι τα συμπτώματα.
Τα συμπτώματα συνήθως επηρεάζουν το γαστρεντερικό σύστημα και περιλαμβάνουν:
- Ναυτία,
- Κοιλιακό άλγος,
- Τυμπανισμό,
- Διάρροια,
- Πυρετό,
- Πονοκέφαλο.
Αυτά εμφανίζονται είτε άμεσα είτε μετά από ώρες ή μέρες, ενώ όταν καταναλώνεται πολύ μικρή ποσότητα τροφής μπορεί να μην παρουσιαστούν συμπτώματα. Για αυτό, είναι πιο δύσκολος ο εντοπισμός των συστατικών ή των τροφίμων που προκαλούν το πρόβλημα.
Για την αντιμετώπιση της δυσανεξίας είναι απαραίτητος ο αποκλεισμός των συγκεκριμένων τροφίμων από τη διατροφή.
Τροφική ευαισθησία
Η τροφική ευαισθησία είναι μια αντίδραση του οργανισμού μετά την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων (καφεΐνης, αλατιού, αλκοόλ, λακτόζης ή γλουτένης) που προκαλεί δυσάρεστα συμπτώματα, αλλά δεν πρόκειται ούτε για τροφική δυσανεξία ούτε για αλλεργία. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι πιο ήπια από της δυσανεξίας και της αλλεργίας και περιλαμβάνουν:
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση,
- Ναυτία,
- Κοιλιακό άλγος,
- Φούσκωμα,
- Κόπωση,
- Δυσπεψία.
Για τη διάγνωση της ευαισθησίας είναι σημαντικό να γίνει συστηματική παρακολούθηση της διατροφής και των συμπτωμάτων που εμφανίζονται μετά την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων και περιορισμός αυτών των τροφίμων από τη διατροφή για διάστημα 2-4 εβδομάδων. Στη συνέχεια ακολουθεί σταδιακή επανένταξή τους στο διαιτολόγιο και νέα καταγραφή της διατροφής και των συμπτωμάτων που τυχόν εμφανίζονται.
